ناهشیار و روابط عاطفی؛ بازگشت تجربه‌های گذشته در زمان حال

در رویکرد روان‌پویشی کوتاه مدت باور بر این است که بسیاری از رفتارها، انتخاب‌ها و احساسات ما ریشه در بخش ناهشیار ذهن دارند؛ بخش‌هایی از تجربه‌های گذشته که ممکن است به شکل مستقیم به یاد نیاوریم اما تأثیرشان را در روابط امروز حس می‌کنیم. یکی از جلوه‌های مهم این فرآیند، تکرار الگوهای عاطفی و رفتاری دوران کودکی در روابط بزرگسالی است. به بیان دیگر، نحوه‌ی ارتباط ما با والدین یا مراقبان اولیه، به شکل ناهشیار در روابط عاشقانه، دوستی یا حتی روابط کاری بازآفرینی می‌شود. این الگوها گاهی باعث ایجاد صمیمیت سالم می‌شوند و گاهی تعارض و رنج را تکرار می‌کنند. درمان روان‌پویشی به مراجع کمک می‌کند این الگوهای ناهشیار را شناخته و به سطح آگاهی بیاورد؛ تا به جای تکرار ناخودآگاه گذشته، بتواند با آزادی و آگاهی بیشتری دست به انتخاب‌های جدید بزند. اینجاست که درمان نه فقط یک «کاهش علامت»، بلکه فرصتی برای تحول درونی عمیق و ساختن روابط سالم‌تر است روان‌درمانی با رویکرد روان‌پویشی؛ نگاهی به ریشه‌های درون در بسیاری از مواقع، مشکلات روانی ما تنها به موقعیت‌های فعلی زندگی‌مان مربوط نمی‌شوند؛ بلکه ریشه در تجربه‌ها، روابط و احساسات ناخودآگاه گذشته دارند. رویکرد روان‌پویشی کوتاه مدت (Psychodynamic Therapy) به ما کمک می‌کند این لایه‌های پنهان را کشف و درک کنیم. در این نوع درمان، هدف فقط کاهش نشانه‌ها نیست؛ بلکه تمرکز بر شناخت عمیق‌تر خود، کشف الگوهای تکراری رفتاری و احساسی و ایجاد تغییرات ماندگار در زندگی است. نقش روان‌درمانگر در این فرآیند، ایجاد فضایی امن، حمایتگر و بدون قضاوت است تا مراجع بتواند با آگاهی و درک بیشتر، مسیر رشد درونی خود را طی کند.

در رویکرد روان‌پویشی کوتاه مدت باور بر این است که بسیاری از رفتارها، احساسات و انتخاب‌های امروز ما ریشه در تجربه‌های ناهشیار گذشته – به‌ویژه روابط اولیه با والدین و مراقبان – دارد. حتی اگر آن خاطرات را به یاد نیاوریم، تأثیرشان در روابط عاشقانه، دوستی و کاری امروز کاملاً زنده است.

الگوهای تکراری: چرا همان رنج قدیمی را دوباره تجربه می‌کنیم؟

فروید این پدیده را «اجبار به تکرار» (Repetition Compulsion) نامید. تحقیقات مدرن نشان داده که این الگوها واقعاً در مغز ثبت می‌شوند. اسکن‌های fMRI نشان می‌دهند وقتی فردی در رابطه فعلی خود همان احساس طردشدگی کودکی را تجربه می‌کند، همان نواحی مغزی فعال می‌شوند که در کودکی فعال بوده‌اند (Schore, 2014).

روان‌درمانی پویشی چگونه کار می‌کند؟

1. کشف الگوهای ناهشیار – درمانگر با دقت به نحوه صحبت، احساسات لحظه‌ای و حتی سکوت‌های شما گوش می‌دهد تا الگوهای پنهان را پیدا کند.
2. کار روی رابطه درمانی – رابطه بین شما و درمانگر خودش یک «آزمایشگاه زنده است. احساساتی که در روابط دیگر دارید، اینجا هم ظاهر می‌شوند و فرصت امن برای بررسی‌شان به وجود می‌آید (Shedler, 2010).

منابع علمی

• Shedler, J. (2010). The Efficacy of Psychodynamic Psychotherapy. American Psychologist. لینک
• Leichsenring et al. (2020). The effectiveness of psychodynamic therapy: A meta-analysis. Lancet Psychiatry. لینک
• Schore, A. (2014). Early interpersonal neurobiological processes. لینک

بهاره حسینی